(Người Chăn Nuôi) - Chăn nuôi gia cầm không kháng sinh (ABF) hiện đang là xu hướng phổ biến trên toàn thế giới, vì kháng sinh kích thích tăng trưởng (GPA) đã bị cấm ở một số quốc gia, hơn nữa nhiều người tiêu dùng lựa chọn sử dụng các sản phẩm không chứa kháng sinh.

Khái niệm và hiện trạng
Có rất nhiều khái niệm xung quanh hệ thống ABF có thể được thực hiện hoặc cải thiện để đạt được các điều kiện về sức khỏe và phúc lợi của đàn gia cầm trong khi cải thiện được năng suất. Các chương trình ABF tiêu chuẩn cho phép sử dụng kháng sinh hóa học, thuốc kháng khuẩn hóa học và thuốc trị cầu trùng, nhưng không có kháng sinh. Sản xuất hữu cơ không có kháng sinh, thuốc trị cầu trùng, thuốc kháng khuẩn hóa học hoặc kháng khuẩn hóa học như sulfonamid. Các hệ thống như Chương trình được xác minh của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) được gọi là Chương trình USDA-AMS Never Ever 3 (NE3) không cho phép các chất kháng khuẩn hóa học như sulfonamid hoặc kháng sinh, nhưng sẽ cho phép các chất hóa học hoặc thuốc trị cầu trùng. Ngoài ra, không cho phép các phụ phẩm từ động vật hoặc các chất thúc đẩy tăng trưởng tổng hợp trong thức ăn chăn nuôi.

Nhiều công ty chăn nuôi gia cầm có kinh nghiệm ứng dụng với hệ thống sản xuất ABF. Một số công ty vẫn còn gặp khó khăn trong việc kiểm soát các thách thức sức khỏe khác nhau, trong khi những công ty khác thì đã thành công, nhờ họ cải thiện chuồng nuôi và thay đổi trong các chương trình cho ăn, quản lý và phòng trị bệnh. Những biện pháp này được thực hiện để kiểm soát vô số các yếu tố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe đường ruột, làm phát sinh thêm chi phí. Các hệ thống ABF có thể sinh lãi, miễn là giá của các sản phẩm không chứa kháng sinh cuối cùng có thể chi trả cho các chi phí liên quan đến các khoản đầu tư cần thiết để phát triển các sản phẩm này.

Ðể thực hiện được điều đó, ngành chăn nuôi gia cầm phải có kế hoạch hoặc ngay bây giờ triển khai các biện pháp giảm kháng sinh trong chăn nuôi.

Giải pháp
Quản lý các chất dinh dưỡng: Một quan niệm sai lầm phổ biến khi chăn nuôi ABF là chỉ tập trung vào kiểm soát bệnh đường ruột ở đây là cầu trùng hoặc enterobacteria, cụ thể như Clostridium hoặc Salmonella. Sự sai lầm này xuất phát từ kinh nghiệm hàng ngày cho thấy đây là những vấn đề sức khỏe chính được quan sát khi thực hiện bất kỳ chương trình ABF nào. Tuy nhiên, thực tế đây là những hậu quả, không phải là nguyên nhân chính. Sự dư thừa các chất dinh dưỡng tại ruột già ở mức độ cao trong khẩu phần ăn hoặc khả năng tiêu hóa dưới mức tối ưu là nguyên nhân gây ra sự tăng sinh vi khuẩn trong ruột già. Ðể đạt được khả năng tiêu hóa phù hợp và có thể duy trì khả năng đó thì khẩu phần ăn không nên có quá nhiều chất dinh dưỡng.

Các sản phẩm thay thế: Một số phụ gia thức ăn và khoáng chất thích hợp có thể giúp duy trì hệ vi sinh khỏe mạnh ở tất cả các đoạn ruột. Ðiều này có thể xảy ra độc lập với việc ngừng cho ăn, nhiễm trùng đường ruột với cầu trùng hoặc stress nhiệt và thậm chí những phụ gia này có thể duy trì sự đa dạng bình thường của hệ vi sinh được quan sát thấy trong các nhóm gà đối chứng. Do đó, những phụ gia này trở thành một công cụ bổ sung trong chăn nuôi ABF.

Chế phẩm sinh học: Ðược bổ sung vào thức ăn để cải thiện sức khỏe đường ruột như các probiotic, prebiotic, enzyme, axit hữu cơ và tinh dầu (chiết xuất thực vật, chiết xuất thảo dược, phytobiotics). Probiotic bổ sung vi sinh vật sống có lợi vào GIT. Prebiotic thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong GIT. Enzyme giúp loại bỏ các tác dụng kháng dưỡng của các polysacarit tan trong nước hoặc thay đổi các chất nền để cải thiện sự tăng sinh của một số quần thể vi sinh vật có lợi. Axit hữu cơ giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn.

Môi trường chuồng nuôi: Ðiều kiện môi trường chuồng nuôi thích hợp nên được theo dõi để chăn nuôi ABF hiệu quả. Nhiệt độ tối ưu, tốc độ không khí và độ ẩm tương đối theo độ tuổi, giai đoạn sản xuất và kích cỡ của gia cầm là những vấn đề nên được xem xét. Bất kỳ loài gia cầm nào khi bị stress từ môi trường nuôi do không khí nóng, lạnh, rất khô hoặc rất ẩm đều có thể giảm lượng ăn vào, nhu động ruột bị ảnh hưởng, giảm khả năng tiêu hóa. Thời gian chiếu sáng cũng có thể tác động đến hành vi ăn, vận động và tiêu hóa. Cường độ ánh sáng thấp hơn 10 lux và 4 - 6 giờ trong tổng số bóng tối mỗi ngày giúp cải thiện tỷ lệ chuyển hóa thức ăn, cho thấy lượng ăn vào ít hơn và khả năng tiêu hóa tốt hơn.

Quản lý sức khỏe: Ngăn ngừa bệnh cầu trùng và viêm ruột hoại tử thường là mối quan tâm chính trong chăn nuôi ABF. Trong trường hợp không cho phép sử dụng thuốc kháng sinh, thì vaccine bệnh cầu trùng và quản lý chất độn chuồng là những biện pháp chính để kiểm soát Eimeria spp. Tiêm vaccine Cầu trùng cho gà thịt đã được áp dụng trong các hệ thống chăn nuôi gia cầm truyền thống và các chương trình chăn nuôi ABF mới trong nhiều năm, ở nhiều quốc gia. Chú ý dinh dưỡng đàn giống là nền tảng cho sự phát triển đầy đủ của thế hệ đàn con sau này. Sự phát triển của phôi hoàn toàn phụ thuộc vào chất dinh dưỡng của trứng.

Các chương trình chăn nuôi ABF để sản xuất thịt gia cầm không kháng sinh đang trở nên phổ biến hơn. Ðể thực hiện chương trình này thành công, cần phải áp dụng trong toàn bộ hệ thống chăn nuôi.

PGS. TS Phạm Ngọc Thạch
Học viện Nông nghiệp Việt Nam