(Người Chăn Nuôi) - Gà Tò là một giống gà nuôi, có xuất xứ từ làng Tò (nay thuộc xã An Mỹ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình). Gà Tò phù hợp với hình thức nuôi chăn thả, cho thịt đặc biệt thơm ngon.

Nguy cơ tuyệt chủng
Gà Tò là một giống gà quý, đặc biệt chất lượng, nhiều thịt, thơm ngon, da giòn, xưa kia gà Tò, được dân làng dâng tiến vua. Không giống những loại gà thuần Việt khác như: Gà Hồ, gà Tre, gà Mía, gà đen, gà ri hay gà Ðông Tảo, giống gà Tò rất cao lớn, vạm vỡ (chiều cao có thể hơn 40 cm) và một đặc điểm tạo nên sự khác biệt là chúng có lông ở chân. Hàng lông mọc suốt từ đầu gối đến tận ngón đi theo một hàng thẳng dày cứng rất đặc biệt.

Trải qua năm tháng, với phương thức chăn thả tự do cùng các giống gà nội khác của địa phương nên giống gà Tò đã bị lai tạp nhiều, khả năng ấp nở kém hơn những loại gà truyền thống khác nên nguy cơ tuyệt chủng luôn hiện hữu. Theo khảo sát của Trung tâm khuyến nông Thái Bình, năm 2019 toàn tỉnh chỉ còn 487 con gà Tò với khoảng hơn 40 hộ nuôi. Ðịa bàn chủ yếu ở huyện Quỳnh Phụ, nhưng phân bố nhỏ lẻ, phân tán tại 10 xã. Ngoài ra, còn có một số ít hộ dân ở xã Thụy Sơn, huyện Thái Thụy và xã Vũ Tiến, huyện Vũ Thư có duy trì chăn thả với số lượng chỉ vài chục con. Nguyên nhân các hộ chăn nuôi với số lượng ít là do lượng con giống tự ấp nở rất thấp, không mua được với số lượng lớn. Do đó, người dân thường chọn cách nuôi các loại gà khác để bán, còn gà Tò chỉ để làm cảnh, để chơi và giao lưu.

Bảo tồn và phát triển
Ðể gìn giữ, bảo tồn giống gà quý hiếm này, trong năm 2019, Trung tâm Khuyến nông Thái Bình đã bỏ kinh phí hỗ trợ các hộ dân ở An Mỹ duy trì nuôi gà Tò. Tiếp đó, đến tháng 6/2020, một đề tài khoa học có tên “Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật sinh sản tiên tiến nhân giống gà Tò và xây dựng mô hình gà Tò thương phẩm theo hướng VietGAHP”, do Sở Khoa học và Công nghệ Thái Bình phối hợp Trung tâm Khuyến nông Thái Bình cùng Sở NN&PTNT Thái Bình chính thức được triển khai, với nguồn kinh phí 1 tỷ đồng, sẽ hoàn thành vào tháng 8/2022. Cho đến nay, sau hơn 1 năm triển khai, về cơ bản đã thực hiện được mục tiêu đề ra là điều tra thực trạng chăn nuôi gà Tò trên địa bàn tỉnh Thái Bình về quy mô và phương thức chăn nuôi; Ðặc điểm ngoại hình, các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật; Khả năng xuất bán sản phẩm, nhu cầu mở rộng chăn nuôi giống gà Tò.

Hiện, đề tài đã thực hiện chọn lọc, nuôi giữ đàn gà Tò giống hạt nhân thế hệ 1 gồm 47 con và đàn gà Tò hạt nhân thế hệ 2 gồm 82 con. Ðiều đáng mừng, tỷ lệ đẻ, tiêu tốn thức ăn, khối lượng trứng, tỷ lệ trứng có phôi, tỷ lệ nở… đều đạt các chỉ tiêu đề ra. Thời gian tới, các kỹ sư của Trung tâm Khuyến nông Thái Bình đang nỗ lực, quyết tâm chọn lọc gà Tò thế hệ 1, thế hệ 2, thế hệ 3 để chọn ra 100 con gà hạt nhân đưa vào nhân giống. Bên cạnh đó, xây dựng một mô hình gà Tò thương phẩm theo hướng VietGAHP quy mô 300 con tại hộ ông Phạm Ðình Rong ở xã An Mỹ, huyện Quỳnh Phụ.

Diệu Châu