(Người Chăn Nuôi) - Việc cung cấp chế độ dinh dưỡng hợp lý và nắm vững các kỹ thuật chăm sóc, xử lý khi cừu sinh sản sẽ giúp tạo ra những con giống chất lượng, khỏe mạnh và mang lại năng suất kinh tế cho người nuôi.

Chuồng trại

Cần cao ráo, thông thoáng, sáng sủa, không có gió lùa, tránh được mưa, nắng hắt trực tiếp vào, mùa hè mát, mùa đông ấm, có sân chơi bằng phẳng và có máng uống. Diện tích cần bảo đảm cho mỗi đàn cừu là: Đực giống 1,5 - 2 m2, cái sinh sản 1,3 - 1,5 m2, cái tơ 0,6 m2.

Nên làm chuồng kiểu sàn, mặt sàn cách mặt đất chừng 0,6 - 1 m đủ chiều cao để quét dọn dễ dàng, khe hở mặt sàn 1,5 cm. Bố trí máng ăn sát mặt ngoài sàn để cừu thò đầu ra ăn (mặt trước chuồng).

Chọn cừu cái giống

Chọn con giống từ những bố mẹ có lý lịch rõ ràng. Là con của bố mẹ cho năng suất cao. Ngoại hình có các đặc điểm sau:

- Đầu rộng hơi dài mình nở rộng, ngực sâu và dài, vẻ linh hoạt.

- Lưng thẳng bụng to vừa phải, hông rộng, lông mịn.

- Bộ phận sinh dục nở nang.

- Chân trước và sau cứng cáp thẳng đứng, các khớp gọn thanh.

- Bầu vú phát triển, vú thuộc loại vú da (bóp thấy bên trong mềm nhão nhưng khi căng sữa tiết ra nhiều). Gân sữa (tĩnh mạch) nổi rõ càng nhiều càng tốt.

Dinh dưỡng

Cho ăn và nuôi dưỡng cừu đúng cách là điều kiện quan trọng nhất cải tiến phẩm chất giống và nâng cao năng suất của đàn cừu. Cừu có thể ăn được nhiều loại thức ăn như: Các loại cỏ tươi và khô, rơm, các loại dưa, bí, cà rốt, củ cải và ngô ủ tươi… Mỗi ngày cừu có thể ăn một lượng thức ăn tinh 0,1 - 0,3 kg/ngày.

Nhu cầu về khoáng và vitamin: Trong các loại thức ăn tốt thường có đủ các chất trên. Tuy nhiên vào mùa khô hàng năm thức ăn bị hiếm làm cho cơ thể cừu thiếu đi một số chất nhất là canxi và một số Vitamin A, D… ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức sống: Đẻ con yếu, sau khi đẻ ít sữa đẻ non, niêm mạc mắt khô, mờ mắt.

Đối với cừu yêu cầu lượng canxi hàng ngày trung bình 5,5 - 9 g và 2,9 - 5 g phốt pho, khoảng 3.500 - 11.000 UI Vitamin D… Hiện nay có tảng liếm để bổ sung khoáng có bán trên thị trường.

Cần phải có đủ nước sạch để cừu uống tại chuồng. Không nên cho cừu uống nước tù đọng để tránh cừu bị nhiễm giun sán.

Chăm sóc cừu mang thai

Chu kỳ động dục của cừu cái 16 - 17 ngày. Sau khi cho phối giống qua thời gian trên mà không có biểu hiện động dục lại là có triệu chứng có chửa. Một cừu đực có thể phụ trách phối giống cho đàn 25 - 30 cừu cái. Tuyệt đối không cho cừu đực giao phối cùng cừu cái đồng huyết, phải thường xuyên có kế hoạch thay đổi đực giống (1,5 - 2 năm thay một lần). Số con trên lứa đẻ: 1 con (91%), 2 con (7%), 3 con (0,99%).

Cần chăm sóc đặc biệt ở hai tháng mang thai cuối. Không để cừu mập quá vì cừu quá mập thường sinh sản kém. Khoảng 1 tháng trước khi đẻ nên nhốt cừu chửa ở ô chuồng riêng, có ổ rơm, đi chăn gần và tránh đồi dốc cao, tránh bị xô đẩy dễ gây ra hiện tượng sẩy thai. Bồi dưỡng thêm thức ăn tinh và rau cỏ non cho cừu nhưng tuyệt đối tránh thức ăn hôi, mốc. Tránh để cừu bị lạnh.

Căn cứ vào ngày phối giống để kịp thời đỡ đẻ cho cừu (cừu mang thai 146 - 150 ngày), tránh đẻ bất ngờ làm chết cừu sơ sinh. Khi có dấu hiệu sắp đẻ, lót ổ bằng rơm, cỏ khô sạch trong chuồng ép và có kế hoạch trực đẻ. Cho ăn thức ăn tinh hỗn hợp 0,1 - 0,3 kg, thức ăn củ, quả 0,4 kg, thức ăn thô xanh 3 - 6 kg/con/ngày.

Chăm sóc cừu đẻ

Khi cừu sắp đẻ bầu sữa trở nên to ra, âm hộ sưng mọng có chất lầy nhầy chảy ra. Cừu hay đi đái, nước đái sẫm và đặc hơn. Khi cừu đẻ, ở âm hộ bọng nước ối lòi ra, khi bọc nước ối vỡ, hai chân trước cừu sơ sinh lòi ra, rồi đến mõm, đầu, sau đến ngực, bụng và chân sau. Có trường hợp chân sau ra trước, chân trước và đầu ra sau. Còn lại những trường hợp khác ta phải can thiệp vì cừu đẻ khó. Thời gian từ khi đau đẻ đến khi đẻ là 2 tiếng. Sau khi đẻ 20 - 30 phút đến 1 - 2 giờ thì nhau ra. Thông thường cừu mẹ nằm đẻ nhưng cũng có một số trường hợp cừu đứng đẻ, khi đó nên đỡ để cừu con sơ sinh khỏi bị rớt mạnh. Những lưu ý khi giải quyết các trường hợp đẻ khó:

- Phải vệ sinh tay sạch sẽ bằng xà phòng.

- Bôi trơn bàn tay để thao tác thuận lợi bằng dầu ăn và vaseline.

- Phải xác định chính xác vị trí hiện tại của thai để có phương án xử lý đúng đắn khi xoay thai, chỉnh lại vị trí cho thai thuận và kéo ra ngoài nhẹ nhàng theo nhịp rặn của cừu mẹ.

Chăm sóc cừu sau khi đẻ

Khi cừu con lọt lòng mẹ, dùng khăn sạch lau nước nhầy ở mũi và miệng cho cừu, lấy dây sạch thắt cách rốn độ 5 - 6 cm, nhớ để lại 3 - 4 cm tính từ điểm thắt, vuốt cho máu từ điểm thắt ra ngoài hết, cắt rốn rồi sát trùng bằng thuốc đỏ hoặc cồn iốt. Bóc lớp màng mỏng ở đế bàn chân cừu sơ sinh. Sau khi cừu mẹ đẻ xong, khát nước dữ dội, cho cừu mẹ uống nước thoải mái (nước có pha đường 1% hoặc muối 0,5%).

Trong 4 - 5 ngày đầu, do cừu mẹ mệt và cả ham con, nên không muốn ăn. Cho cừu mẹ ăn thức ăn dễ tiêu để sức khỏe mau hồi phục. Sau đó cho ăn thức ăn xanh non, hạt ngũ cốc, củ quả. Cần phòng bệnh bại liệt cho cừu mẹ bằng cách tiêm canxi gluconat.

Cừu sơ sinh

Cừu con mới đẻ chưa ráo lông đã đứng lên được và bắt đầu bú mẹ. Những trường hợp cừu con quá yếu chưa thể tự bú mẹ thì phải vắt ngay sữa đầu cho chúng uống chậm nhất là nửa giờ sau khi đẻ. Sữa đầu là thức ăn không thể thay thế đối với cừu con mới đẻ, do đó cừu con càng bú được nhiều sữa đầu càng mau lớn, khỏe mạnh và chống được nhiều bệnh tật. Trong 10 ngày đầu cừu con ở chung với cừu mẹ và chúng được bú tự do, tập cho chúng bú đều cả 2 núm vú.

Từ ngày thứ 11 phải tách đàn con ra khỏi mẹ và nuôi trong ngăn chuồng riêng, hàng ngày đưa con đến bú, tập cho cừu con ăn cỏ, đến 90 - 120 ngày cai sữa cho cừu con.

Vệ sinh phòng bệnh

Chuồng nuôi bảo đảm vệ sinh, quét dọn phân hàng ngày. Sát trùng định kỳ 1 lần/tháng bằng vôi hoặc Dipterex. Tuyệt đối không sử dụng các loại thức ăn hôi mốc. Định kỳ tắm chải cho cừu sạch sẽ (mùa hè 2 - 3 lần/tháng, mùa đông khi nắng ấm). Máng nước uống phải sạch sẽ và đủ nước sạch. Định kỳ tẩy giun sán 3 lần/năm. Thực hiện đầy đủ chế độ tiêm phòng cho cừu.

Bích Hòa