(Người Chăn Nuôi) - Thụ tinh nhân tạo đang là phương pháp được nhiều nông hộ chăn nuôi gà trên cả nước áp dụng. Công nghệ thụ tinh nhân tạo giúp giảm chi phí chăn nuôi tới 7%, giảm số trống sử dụng từ 8 - 10 lần. Không những thế còn tăng tỷ lệ phôi và tỷ lệ nở của trứng gà hơn 20%.

Ðiều kiện thụ tinh
Gà trống: Chọn gà trưởng thành (khoảng 18 - 25 tuần tuổi), khỏe mạnh, không bị nhiễm ký sinh ngoài da, ký sinh khu trú xung quanh khu vực huyệt, khiến bộ phận sinh dục đực khó phát hiện, thể chất tốt. Gà đã được qua huấn luyện khai thác tinh, phải thuần thục, không hoảng sợ trong điều kiện căng thẳng hay bị nắm giữ khi lấy tinh. Lồng nhốt gà trống được bố trí xen kẽ giữa các khu vực nhốt gà mái sao cho việc lấy tinh sau này được thuận lợi. Thường thì 10 con gà trống được nhốt vào khu vực cho 150 - 200 gà mái. Lồng nhốt gà trống có chiều cao tối thiểu 60 cm và nhốt riêng từng con. Nơi nuôi nhốt gà trống không được quá nóng, nhiệt độ chuồng nuôi tương đối ổn định.

Gà mái: Ðủ tuổi thành thục, đã đẻ bói 10 - 15%. Lồng nhốt gà mái là loại lồng bình thường như nhốt gà đẻ trứng thương phẩm, 3 - 4 con/ngăn. Gà mái dùng để thụ tinh nhân tạo phải đảm bảo đang giai đoạn động dục, không có trứng đã có vỏ ở phần dưới của vòi trứng để tinh trùng di chuyển dễ dàng đến nơi thụ tinh với trứng.

Dụng cụ: Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ như bếp từ, nồi inox, chậu, xà phòng, ống nghiệm 10 ml, pipet 0,5 ml, bông, kéo cong, cồn 900, tủ kính đựng đồ… Trước khi lấy tinh, cho tất cả dụng cụ lấy tinh như chén con, ống nghiệm, pipet vào nồi luộc kỹ trong khoảng 20 phút, sau đó lấy ra để vào giá ống, làm nguội trong tủ kính. Dùng kéo cong đã được sát trùng bằng cồn 900, cắt toàn bộ lông ở phần bụng dưới, sát lỗ huyệt. Lông cắt xong phải mang ra khỏi chuồng nuôi.

Kỹ thuật thụ tinh
Tập phản xạ xuất tinh cho gà trống: Phương pháp hiệu quả nhất là dùng tay không thuận nắm 2 chân gà, tay thuận vuốt nhẹ trên gà vùng lông đã cắt, vuốt theo chiều từ lỗ huyệt đến mỏm xương cứng. Mỗi lần vuốt từ 5 - 10 lần, mỗi lần cách nhau 2 giây. Ngày tập vuốt 1 lần vào buổi chiều, tập liên tục như vậy trong khoảng 3 lần thì gà trống sẽ có phản xạ xuất tinh. Lưu ý, nếu sau khi tập gà không có phản xạ, người nuôi cần tập thêm 2 - 3 lần nữa. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, khối lượng tinh dịch phóng ra và nồng độ tinh trùng của gà, bên cạnh việc phụ thuộc vào đặc điểm cá thể của gà trống, số lần giao cấu còn phụ thuộc vào mùa trong năm và những yếu tố khác. Kết quả cho thấy rằng, trong suốt một ngày đêm, lượng tinh trùng sản xuất ra không bằng nhau, tăng lên vào ban đêm và sáng sớm. Ban ngày sự tạo tinh trùng giảm, do đó để đảm bảo hiệu quả thụ tinh thì thời gian khai thác tinh và gieo tinh tốt nhất là từ 6 - 9 giờ sáng.

Thao tác lấy tinh và bảo quản: Kỹ thuật viên 1 sát trùng tay sạch sẽ, tay thuận cầm chén nhỏ bằng sứ, tay kia túm nhẹ phần đuôi gà. Kỹ thuật viên 2 một tay cầm cả 2 chân gà, tay kia vuốt nhẹ phần bụng dưới gà. Sau khi vuốt gà trống có hiện tượng xuất tinh thì dùng 2 ngón tay bóp nhẹ phần huyệt, khi đó kỹ thuật viên nhẹ nhàng đưa miệng chén vào lỗ huyệt hứng lấy toàn bộ tinh dịch đã xuất ra rồi đổ vào ống nghiệm. Khi lấy được khoảng 3 ml tinh dịch thì tiến hành thụ tinh. Thụ tinh hết lượng tinh dịch tiếp tục lấy tinh của các con gà trống khác. Thay chén mới sau mỗi lần lấy tinh. Mỗi lần xuất tinh, gà trống tiết từ 0,1 - 0,44 cc tinh trùng. Cường độ khai thác 2 - 4 ngày/lần.

Tinh dịch khi ra ngoài môi trường có thể lưu từ 2 đến 4 giờ trong điều kiện thường. Trong suốt quá trình lấy tinh và thụ tinh, tuyệt đối không để da tay của kỹ thuật viên tiếp xúc trực tiếp với ống nghiệm. Nên thao tác vào lúc thời tiết mát, nhiệt độ bên ngoài khoảng dưới 250C.

Gieo tinh cho gà mái: Khi thụ tinh, kỹ thuật viên nhẹ nhàng ôm gà mái lên, giữ và kích thích gà mái tương tự khi lấy tinh gà trống. Kỹ thuật viên 1 bắt gà mái ra khỏi lồng, 1 tay giữ cả 2 chân gà để gà nằm trên giá thu trứng, tay kia ấn nhẹ lỗ huyệt để lộ ra cửa tử cung. Kỹ thuật viên 2, 1 tay cầm ống nghiệm có tinh dịch, tay kia dùng pipet hút 0,05 - 0,07 ml tinh dịch, đưa đầu pipet vào cửa tử cung bóp nhẹ phần cao su đẩy hết phần tinh dịch đã hút vào tử cung gà mái. Cuối cùng, nới lỏng cơ thể gà mái ngay sau khi gieo tinh để ống dẫn trứng trở về vị trí bình thường, rút tinh trùng vào trong. Sau khi bơm xong, đưa pipet vào ống nghiệm để chuẩn bị hút tinh dịch cho lần thụ tinh tiếp theo.

Lưu ý quan sát đảm bảo gà mái con nào cũng được thụ tinh. Phân lô trong đàn đảm bảo 3 ngày lấy và thụ tinh 1 lần; Không để cho tinh dịch trào ngược pipet; Thay ống nghiệm và pipet sau mỗi lần lấy và thụ tinh.

Vệ sinh dụng cụ: Ống nghiệm và pipet sau mỗi lần thay cần được ngâm ngay vào nước sạch có pha xà phòng. Khi kết thúc buổi làm việc, kỹ thuật viên phải tiến hành rửa sạch bằng nước 2 - 3 lần, luộc và ngâm trong nồi nước, bảo quản trong tủ kính.

Phương pháp thụ tinh nhân tạo cho gà được các nhà khoa học cũng như các nông hộ trong nước triển khai, thử nghiệm và áp dụng rộng rãi. Công nghệ này có nhiều ưu điểm như giảm tỷ lệ nhiễm bệnh, sức đề kháng rất tốt, tiết kiệm được con giống và góp phần nâng cao chất lượng con giống. Giúp tăng năng suất cho người nuôi.

Nguyễn Hà