(Người Chăn Nuôi) - Canxi và phốt pho là 2 nguyên tố không thể thiếu trong quá trình sinh trưởng của gà. Sự thiếu hụt chúng sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến các hoạt động trong cơ thể của gà, đặc biệt là trong giai đoạn 2 - 4 tuần tuổi.

Vai trò của canxi và phốt pho
Canxi và phốt pho là 2 nguyên tố chủ yếu cho việc hình thành nên xương và vỏ trứng của gà. Canxi cung cấp 36 - 39% cho sự phát triển của xương và răng, giúp tăng cường chức năng thần kinh, cơ co và đông máu, duy trì cân bằng axit bazơ trong cơ thể, xúc tác các phản ứng sinh học. Ðồng thời, trong mô cơ thể canxi còn duy trì chức năng hoạt động của mô thần kinh, xúc tác quá trình đông máu, tăng hoạt động của mô cơ vân, cơ tim, cơ trơn, duy trì hoạt động của tế bào, tạo điện thế sinh học trên mặt bằng tế bào và xúc tác men trypsin trong quá trình tiêu hóa protein trong thức ăn.

Phốt pho đóng góp 17 - 19% cho việc phát triển xương, chuyển hóa carotene thành Vitamin A. Hơn nữa, phốt pho ngoài chức năng tạo xương còn tham gia vào thành phần axit nucleic, hệ thống men tiêu hóa tinh bột và mỡ, giúp vật nuôi ngon miệng, sinh sản cũng như sản xuất trứng tốt. Phốt pho cũng tham gia trong chất đệm của máu và làm trung gian cho điều hòa hormone với tác dụng tổng hợp protein, phân giải lipit, hoạt hóa các men khác nhau và tổng hợp Steroid, giúp cung cấp năng lượng cho hoạt động tế bào.

Với những vai trò quan trọng trong cơ thể gà, sự thiếu hụt canxi và phốt pho sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến các hoạt động trong cơ thể. Với đặc điểm rõ nhất là gia cầm bại liệt, đẻ non, đẻ giảm và tỷ lệ ấp nở thấp.

Nguyên nhân thiếu canxi và phốt pho

- Khẩu phần ăn không được cung cấp đầy đủ canxi và phốt pho (thiếu bột sò, bột xương, bột cá, bánh dầu lạc và đậu tương...).

- Chuồng trại quá kín làm cho ánh sáng mặt trời buổi sáng không chiếu vào cơ thể của gà được, nên chất Ergosteron (tiền Vitamin D2) không chuyển thành Vitamin D2 được. Thiếu Vitamin D2 là thiếu yếu tố điều hòa sự hấp thu canxi từ thức ăn vào cơ thể.

- Khẩu phần ăn chứa lượng chất béo (mỡ, dầu) quá cao, làm giảm khả năng hấp thụ canxi, phốt pho.

- Cơ thể gia cầm bị một số bệnh truyền nhiễm hay dinh dưỡng làm viêm đường tiêu hóa và teo tuyến tụy tạng gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thu canxi, phốt pho từ thức ăn vào cơ thể.

- Tuyến cận giáp trạng (phó giáp trạng) bị teo nên không sản sinh ra hormone Canxitonin và Parathocmon, 2 hormone này có tác dụng điều hòa canxi, phốt pho trong máu.

Triệu chứng khi thiếu canxi và phốt pho
Ở gà con và gà giò:

- Gà đi lại không bình thường, cơ giật và run rẩy.

- Một số gà con mới nở thấy xương mềm, mỏ mềm hoặc chéo nhau.

- Gà còi, lông mọc chậm, xù lông, sã cánh, gà hay mổ lông nhau và ăn những vật lạ sau tiêu chảy.

- Bệnh kéo dài dẫn đến chân khuỳnh ra, ngón chân bị uốn cong, các đầu xương, khớp xương bị sưng to, biến dạng. Sau bại liệt nằm một chỗ rồi chết do biến chứng trụy tim mạch, viêm phổi, viêm ruột...

Ở gà đẻ:

- Trứng đẻ ra có vỏ mềm, mỏng hoặc không có vỏ, sau đó ngưng đẻ.

- Tỷ lệ trứng ấp nở thành công thấp.

- Bệnh tích thường gặp.

- Xương ống chân mềm và xốp, dễ gãy.

- Xương ức (ngực) bị vặn vẹo.

- Xương sườn có những nốt u do sưng khớp giữa phần xương và sụn của xương sườn.

Cách khắc phục và phòng ngừa thiếu canxi và phốt pho
Ðể đề phòng hội chứng thiếu canxi và phốt pho ở gà, người nuôi cần thường xuyên bổ sung vào thức ăn canxi, phốt pho và Vitamin D3 đầy đủ. Một số loại phụ gia thức ăn tự nhiên có chứa hàm lượng canxi và phốt pho cao như:

- Bột sò có hàm lượng canxi 35%. Người nuôi nên trộn vào thức ăn cho gà con và gà giò với tỷ lệ 1,5% lượng thức ăn, còn gà đẻ 4 - 4,5 %.

- Bột xương có hàm lượng canxi 22%, phốt pho 18%, nên trộn vào thức ăn cho gà con và gà giò với tỷ lệ 1% còn gà đẻ 2,5%.

- Bột cá nhạt có hàm lượng canxi 7%, phốt pho 3%, nên trộn vào thức ăn tỷ lệ 10 - 15%.

Ðối với những premix khoáng có thể dùng thay thế bột xương và bột sò nên trộn thức ăn cho gà con và gà giò 1%. Còn gà đẻ 4 - 5%.

Ðể gà có thể hấp thụ tối đa lượng canxi, phốt pho có trong thức ăn, cần thiết kế chuồng trại có ánh sáng buổi sáng chiếu vào chuồng. Ánh sáng giúp gà tiếp nhận được tia tử ngoại từ ánh sáng mặt trời, có ích cho sự chuyển hóa tiền Vitamin D2 (Ergosteron) thành Vitamin D2.

Trong trường hợp gà bệnh bại liệt nặng hoặc đẻ non nhiều do thiếu canxi và phốt pho, có thể tiêm thuốc Canxi Gluconat + Vitamin ADE liều: Canxi Gluconat 10%: Tiêm bắp 10 - 20 mg/kg thể trọng (ống 5 ml tiêm bắp cho 5 kg thể trọng)/ngày. Tiêm liên tục 5 - 7 ngày; ADE 500 tiêm bắp 0,1 - 0,2 cc/gà mái đẻ. Tiêm 1 lần, sau 15 - 30 ngày tiêm lại lần 2.

Ngoài ra, người nuôi có thể trộn thêm Biacalcium liều 1 g/kg thức ăn hay pha 1 g/lít nước liên tục mỗi ngày. Hoặc pha Vetophes liều 1 - 2 cc/lít nước uống, liên tục mỗi ngày.

Với gà đẻ, trường hợp trứng giảm đột ngột 30 - 50% thì trộn PREMIX TRỨNG HDH gấp 2 - 3 lần liều phòng là 1 g/2 - 3 kg thể trọng.

Trong quá trình phòng và điều trị hội chứng thiếu canxi và phốt pho ở gà, nếu dùng quá liều trong thức ăn bổ sung cũng gây nguy hiểm cho cơ thể như: Làm rối loạn tiêu hóa và bài tiết; Canxi tích lại trong thận không bài tiết kịp gây viêm thận, sỏi thận; Phốt pho cũng tích tụ lại trong mô và khớp gây rối loạn cử động khớp; Thúc đẩy tuyến giáp trạng hoạt động, tăng bài tiết hormone Paratyrosine làm tăng cường bài tiết canxi từ xương vào máu gây xốp xương và bại liệt. Vì vậy, người nuôi cần tuân thủ liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất và tham khảo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật vùng.

Bình An